Zengin olma hayallerini kuran kişilerle macera peşinde koşanların başvurdukları define avcılığına Türkiye'de sıklıkla rastlanıyor. Define avcıları, özellikle toplulukların paralarıyla değerli eşyalarını yaşadıkları bölgelere gömdüğü rivayetleri, halk kültüründeki definecilik hikayeleri, dini ögelerle süslü define arama öyküleriyle bu arayışa yöneliyor.
DEFiNE KAZILARI EN ÇOK GiRESUN, ORDU, BURSA, SiVAS'TA
Define kazısı başvurularında en çok Karadeniz Bölgesi'ne yönelik başvurular göze çarpıyor.
Başvuruların yıllara göre il genelindeki baş sayıları farklılık gösterse de 2013 yılı istatistiki bilgilere bakıldığında en çok izinli define kazısı yapılan ilerin başında Giresun, Ordu, Bursa, Sivas yer aldı.
Ancak bu izinli kazılarından herhangi bir gömü veya defineye rastlanmadı.
"Define Arama Yönetmeliği" kapsamında müze denetimindeki 2010 yılında 158, 2011'de 125, 2012'de 106, 2013'te 131 ve 2014'ün ilk 5 aylık verilerine göreyse 23 izinli define kazısı gerçekleştirildi.
DEFiNE ARAMA RUHSATI
Tarihteki ilk uygarlığın izlerinden bugünlere farklı etnik ve din ve kültür yapısıyla hala araştırmacıları şaşırtan bulgularıyla Anadolu, define avcılarının da umudu.
Bu nedenle, Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu'nca "taşınır ve taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarını meydana çıkarmak üzere, araştırma, sondaj ve kazı yapma hakkı, sadece Kültür ve Turizm Bakanlığına ait" olduğunu belirtse de define efsanelerinin etkisinde kalan kişilerin taleplerini karşılamak ve kaçak aramaları önlemek amacıyla define arama izni verilebiliyor.
Gerekli şartların sağlanması halinde define aramak isteyenler, define arayacakları yerin bağlı olduğu mülki amire bir dilekçe ile müracaat etmeleri takdirde define arama talebi değerlendirmeye alınıyor.
Başvuru sonrasında define aranmak istenen bölgede, ilgili müze müdürlüğü uzmanlarınca yerinde inceleme yapılıyor.
İnceleme sonucunda define kazısı yapılmak istenen alan korunması gerekli taşınmaz kültür ve tabiat varlığı olarak belirtilen yerler, sit alanları ve mezarlıklar dışındaysa müze müdürlüğünce müracaat uygun bulunduğu takdirde define arama ruhsatı veriliyor.
DEFiNE DEVLET ARAZiSiNDEYSE PAY YÜZDE 50
Define kazıları, ilgili müze müdürlüğünden bir ihtisas elemanı, Maliye, Gümrük ve İçiş Bakanlıklarının mahalli birer temsilcisi gözetiminde yapılıyor.
Define aramalarında kültür varlığı bulunduğu takdirde arama durduruluyor ve arayıcı bulunan kültür varlıkları üzerinde hiçbir hak iddia edemiyor.
Arama sonucunda herhangi bir defineye rastlanılması durumunda, define Hazineye ait arazide bulunmuşsa yüzde 50'si arayıcıya, özel veya tüzel kişilere ait arazide bulunmuşsa yüzde 40'ı arayıcıya, yüzde 10'u ise mülk sahibine veriliyor.
DEFiNE AVCILARINI BEKLEYEN TEHLiKELER
Yasa dışı yollarla gerçekleştirildiğinde kültür varlıklarının tahrip edilmesine neden olan definecilik aynı zamanda kültür varlığı kaçakçılığının unsurları arasında yer alıyor.
Ancak kültür varlıklarına verilebilecek zarardan ziyade, kaçak gerçekleştirilen kazılar, define avcılarının kuyu veya tünellerde biriken gazların patlaması, toprak kayması, yılan, akrep, örümcek gibi hayvanların sokmaları neticesinde yaralanmalarına hatta ölümlerine neden olabiliyor.
Bunun yanı sıra define bulma hayali kuranlar, sıklıkla define haritası vaat eden dolandırıcılar nedeniyle mağdur olabiliyor.
Bu nedenle kazıların gerekli izinler alınarak gerçekleştirilmesi büyük önem taşıyor.
