Rahman; tamamen özel ve yaratıklara isim olarak bile konulamaz. Tercümesi de mümkün değildir. Çok merhametli, gayet merhametli gibi ibareler çeviri değil ancak ismin birer manasıdır.
Özel isimler tercüme edilmez der M. Hamdi Yazır. Has isimlerin tercüme edilmesi onların değiştirilmesi demektir. Bazıları Rahman’ı “esirgeyici” diye tarif eder. Hâlbuki esirgemek; kıskanmak, yazık etmek ve korumak gibi manalara gelir. Kıskanmak; Rahman isminin gelişigüzel tefsiri bile değildir. Pek merhametli ibaresi, noksan bir tefsir olursa da tercüme olamaz. Zira “pek merhametli” ne yalnız Allah için kullanılan bir sıfattır, ne özel isimdir. Rahman; Allah’a has merhameti ifade eder.
Rahman ismi “rahmet” mastarından mübalağa ifade eden bir isim. Allah’ın ezeli ve ebedi sıfatı. Buradaki incelik şu: Allah’ın “Rahman” ismini göz önüne almadan yaratılmışlardan söz açmanın bir manası yoktur. Varlık, varlık sahnesine Rahman sıfatıyla çıkmıştır. Şeytan bile Rahman isminin bir sonucu olarak yaratılmış ama kendisi rahmetten yüz çevirerek azaba müstahak olmuştur. Esas olan Allah’ın rahmetidir; ahiret azabına uğrayan bu rahmetten yüz çevirmiştir. Beraber okuyalım:
“Onlara göklerde ve yerde olanlar kimindir diye sor. “Allah’ındır” de. O merhamet etmeyi kendi zatına yazdı. Sizi, varlığı şüphe olmayan kıyamet gününde elbette toplayacaktır. Kendilerini ziyana sokanlar var ya işte onlar inanmazlar.” (Enam Suresi: 112)
Rahmet asıldır. Gazap ise kulun nankörlüğü neticesindedir. Peygamberimiz (sav) şöyle buyurur: “Allah rahmetini 100 parçaya ayırdı. 99 parçasını kendi yanında tuttu. 1 parçasını yeryüzüne indirdi. İşte bu bir parça nedeniyle yaratıklar birbirine merhamet eder. Hatta yavrulu bir hayvan bir tarafını incitir endişesiyle ayağını yavrusundan saklar.” (Buhari)