ÖNE ÇIKANLAR :

YAZARLAR

Vadeli işlemler piyasası ve karaborsa

Ahmet Balki

30 Mayıs 2013 Perşembe 10:13
  • A
  • A

Kronik enflasyon ve faiz uzun vadeli yatırımları dışlarken mal ve para ticaretinin cazibesini arttırır. Türkiye’de Sabancı ve KOÇ gibi şirketlerin sanayinin itici gücü olması beklenirken perakende sektörüne girmeleri bir zamanların Türkiye’sindeki müzmin enflasyon ve faizdir.

Medine Dönemi’nde fiyat artışlarından yakınan sahabelere Peygamberimiz (sav) şöyle buyurmuştur: “Fiyatları tayin eden, darlık ve bolluk veren, rızıklandıran Allah’tır. Sizden kimsenin mal ve canına yapmış olduğum bir haksızlık sebebiyle hakkını benden ister olduğu halde, Rabbime kavuşmak istemem.” (Ebu Davud) İslam iktisadi hayatta doğallık ister. Nitekim bir hadiste: “Kim gıda maddesini kırk gün hapsetse, sonra da tamamını infak etse yine de işlediği günahı affettiremez” buyrulmuştur. Bir diğer hadis-i şerifte de şöyle buyrulmuştur: “Pahallılığı arttırmak için fiyatlara müdahale eden kimseyi; kıyamet gününde, büyük bir ateşin üzerine oturtmayı Allah üzerine almıştır.” (Müsned) Dar’ul İslam’da fiyatların sentetik bir şekilde fazlalaşmasına vesile olan istifçilik gibi faaliyetler yasaklanmıştır. Nitekim Peygamberimiz (sav) şöyle buyurmuştur: “Pazara mal getiren rızıklandırılmış, karaborsa yapanlar ise lanetlenmiştir.” (İbn-i Mace) Günümüzdeki fiyat artışlarıyla İslami Telakki arasında keyfiyet farkı mevcuttur.

Küresel Sermayenin çeşitli vasıtalarla iktisadi canlılığı felç ettiğine temas etmek zorundayız. Bu işlemlerden biri de futures markets (vadeli işlemler) piyasalarıdır. Pazar kısaca şöyle işlemektedir: Alıcı ve satıcı bir yıl sonra teslim edilmek üzere tanesi 500 liradan 100 adet buzdolabında anlaşır. Sözleşmenin diğer tarafı da bu anlaşmaya güvence veren “Merkezi Takas Kurumu”dur. Müşteri küçük bir miktar para ile kâğıt üstünde 100 adet buzdolabına sahip olma avantajına sahip olmakta ama küçük miktar ile büyük bir ticaretin örneği olan bu alışveriş piyasa dengesizliğine vesile olmaktadır. Bu tarz bir faaliyet, başkalarının bu işe girmesine yol açan eğilim oluşturur ve böylece karlılık açısından kendini besleyen bir mekanizmaya dönüşür. Spekülatörün reel sektördeki üretim ve tüketimi belirleyen esas mekanizmayı bu yolla bozduğu açıktır. Bu aşınmalar bazıları için karlı olsa da çoğu zaman genel anlamda toplumu tehdit etmektedir. (Tarık el Dıwany -Faiz Sorunu - sh. 154-155) Gerçekleşen sözleşmeler borsaya sunulmakta insanlar olmayan para ve mal üzerinden değişik alım ve satımlar yapmaktadır. Bu konuda devlet ile spekülatörler arasında da çok yakın ilişkiler gündeme girer. Bazı ürünlerin fiyatlarının anormal şekilde artıp eksilmesi, devletin belirlediği vergi oranları ve stokçuların önceden stopaj artırımını haber alıp stok yapmalarına sebep olmaktadır. İşbirliğinin çeşitli siyasi ve ekonomik nedenleri olabilir. Önemli olan devletin kimi zaman ahaliden rantiyeye servet transfer etmesidir. (Tersine Robin Hood’luk) Kaynak taşımanın bir başka boyutu da faizdir. Hazine sadece 2009 Ocak Ayı’nda 8 milyar dolar bankerlere faiz ödemiştir.

Yukarıdaki türden yapılan alışverişte ne metanın devri söz konusudur ne de malın bedeli. Sun’i fiyat artışlarına vesile olan bu durum günümüzde daha mal çarşıya girmeden aylar (hatta yıllar) önce birçok müessesenin vurgununa bahis olmaktadır. Eğer piyasadaki bu spekülasyonu engelleyebilirsek mal ile aramıza giren parazitler çekilecek ve malın rayiç fiyattan satılması kolaylaşacaktır. Kaldı ki yukarıdaki durumda fiyatları yapay olarak arttıran birçok husus bulunmaktadır. İslam’da müşterileri kışkırtıp fiyat artırmak manasına gelen “Necş” yasaklanmıştır. Nitekim Peygamberimiz (sav) şöyle buyurmuştur:

"Bir kimse, kardeşinin Pazarlığı üzerine pazarlık etmesin" (Buhari)

YORUM YAZ
Henüz yorum yapılmamış.

Yorum yapmak için üye girişi yapmanız gerekmektedir. Yada Misafir Olarak Yorum Yapabilirsiniz.Üyeliğiniz varsa üye girişi yapabilirsiniz. Yeni üyelik için üyelik formunu kullanabilirsiniz.