1924 yılında Gazi Paşa'nın emriyle Cumhuriyet gazetesi yayımlanmaya başlıyor. Cumhuriyet gazetesinin Yunus Nadi tarafından kurulduğu bilinir ama ortakları yani Zekeriya Sertel ve Nebioğlu Hamdi Bey pek bilinmez...

Evet, cumhuriyet gazetesi, Gazi Paşa'nın emriyle 1924 yılında bugün babıali yani Cağaloğlu'nda, İttihat ve Terakki Cemiyetinin Merkez binası Pembe Köşkte çıkmaya başladı...

Yunus Nadi Bey, daha önce Yeni Gün adlı bir gazete çıkarıyordu... I.Dünya Savaşının ardından Yeni Gün'ü çıkarmaya başlamıştı. Yunus Nadi sadece gazete çıkarmıyordu. Yakın arkadaşı Ahmet Emin Yalman ile beraber, 1918 yılında Wilson Prensipleri Cemiyetinin de kurucu üyesiydi. Yani Amerikan mandasını savunuyordu.

Milli Mücadele döneminde ise Gazi Paşa tarafından kurdurulan Türkiye Komünist Fırkası kurucularındandı.

1924 yılında, Gazi Paşa'nın emriyle adı değiştirildi ve böylece bugünkü Cumhuriyet gazetesi yayın hayatına başladı. Finansmanı da İş Bankasından sağlanan krediyle yapılacaktı.

Türkiye İş Bankası, Milli Mücadele döneminde Hindistanlı Müslümanların Gazi Paşa’ya gönderdikleri 250 Bin lira yardım ile kuruldu. Tanınmış Kurucu ve Hissedarlarından bazıları şunlardır:

Siirt Milletvekili Mahmut (Soydan), Gazi Paşa’nın eşi Latife’nin babası Uşakizade Muammer Bey, Trabzon Mebusu Hasan (Saka), Kavalalı İbrahim Paşa’nın oğlu Hüseyin Bey, Celal Bayar’ın kayınpederi İnegöllüzade Refet Efendi, İzmir Valisi Rahmi Bey, Gazi Paşa’nın yaverlerinden Salih Bozok, Cumhuriyet Gazetesinin kurucusu Yunus Nadi, Tesal’larin dünürü Nuri Conker, Altemur Kılıç’ın babası Gaziantep Milletvekili Kılıç Ali… Kılıç Ali ölünce ortaklık oğlu Altemur Kılıç’a geçti.

Cumhuriyet ilk dönemi “Aferist”leri, başvekil İsmet Paşa’yı da düşünmüşlerdi:

İş Bahsinde bu kadar titiz görülen Başvekilin de yakın etrafı nüfuz ticaretinden zengin olmuşlardır. Ayazpaşa Mezarlığı’nı birinin mülkü haline sokup bizzat İnönü’ye bu mezarlıktan bir arsa hissesi sağlamışlardı. (Çankaya Falih Rıfkı Atay, s.530)

3 Mart 1924 günü Hilafetin Kaldırılmasına ilişkin kanun, Urfa Mebusu Şeyh Saffet (Yetkin) ve 53 arkadaşının vermiş olduğu önerge sonucu kabul edildi.

Teklifin altında Vasıf Çınar, Kılıç Ali, Mazhar Müfid, Yunus Nadi, Recep Peker, Celal Nuri (İleri), Refik Koraltan, Şükrü Kaya, Ruşen Eşref, Ahmed Ağaoğlu, Tunalı Hilmi, Yahya Galip gibi isimler vardı.

Yunus Nadi'nin hilafet kaldırılırken işbirliği yaptığı arkadaşları da kendi gibi "Mavi kan"dandı.

a) Urfa Mebusu Şeyh Saffet, Ord. Prof. Suut Kemal Yetkin’in babasıydı. Suut Kemal'in Kızı Gülmen Yetkin, İlhan Öztrak'ın eşiydi. Çocukarı Kemal Öztrak ise Em.Hv.Kuv. Komutanı Cumhur Asparuk'un kızı İlkay Asparuk'un eşiydi.
b) Vasıf Çınar, Mustafa Aziz Çınar’ın amcasıydı. Mustafa Aziz Çınar, Bedirhan Bey'in kardeş torunuydu.
c) Ruşen Eşref’in (Ünaydın) kız kardeşi Türkan Ünaydın ise Nejat Eczacıbaşı’nın kardeşi Haluk Eczacıbaşı’nın eşiydi. Nejat Eczacıbaşı’nın eşi de İttihatçıların İzmir Valisi Rahmi Bey’in kızı Beyhan Arslan idi.
d) Ahmet Ağaoğlu'nun torunu Mustafa Kemal Ağaoğlu, DP'li milletvekili ve iş adamı Şevket Mocan'ın kızı Rüya Mocan'ın eşiydi. M.K. Ağaoğlu'ndan boşanan Rüya Hanım, Nebizade Hamdi Bey'in torunu ilhan Nebioğlu ile evlendi.
e)....

Bu yazının konusu Cumhuriyetin bilinmeyenleri, yani "Mavi Kan"dan gelen Beyaz Türk'lerin dominant olduğu Cumhuriyet gazetesinin örümcek ağları... Ve yıllar yılı nasıl ideolojide çark üstüne çark yaptığının tarihsel süreci... O yüzden Yunus Nadi ve Cumhuriyete geri dönüyorum...

Gazetenin kuruluşunda ideolojisi elbette Kemalizm idi... Ancak 1936 yılında Zekeriya Sertel sola kayarak gazeteden ayrıldı ve eşi Sabiha Sertel ile beraber Tan gazetesine katıldı...Tan Gazetesinin sahibi de Ali Naci Karacan'dı. Zekeriya Sertel ve Sabiha Sertel çifti daha sonra Tan Gazetesinin sahibi oldular ve yağmalandığı 5 Aralık 1945 tarihine kadar Sovyetler Birliği yayın yapan tek gazete olarak tarihe geçtiler

Zekeriya Sertel'in endogomik bağları:

a) Zekeriya Setel ve Sabiha Derviş, 1912 yılında Suphi Paşa konağında evlenmişti. Damat Tarafının şahidi Tevfik Rüştü Aras , kız tarafının şahidi de Talat Paşa idi. Konağın sahibi Abdüllatif Suphi Paşa, Hamdullah Suphi Tanrıöver'in babasıydı.
b) Zekeriya Setel'in kız kardeşi Belkıs Vassaf Sertel, SCF ve DP milletvekili Ethem Vassaf'ın eşiydi. Ethem Vassaf, Gazi Paşa'nın halası Nimet Hanım'ın torunu Münire Hanım'ın oğluydu. Gündüz Vassaf, Ethem Vassaf'ın oğludur.
c) Zekeriya Sertel'in eşi Sabiha Derviş, Şişli Terakki Mektebi'nin kurucularından Celal Derviş'in kız kardeşidir.
d) Celal Derviş'in teyzeoğlu Ata Refiğ, yönetmen Halit Refiğ'in amcasıdır.
e) Yönetmen Halit Refiğ, gazeteci Can Ataklı'nın bacanağıdır...

Yunus Nadi ve Cumhuriyet Gazetesi, Gazi Paşa'nın ölümünden sonra ilk çarkını gerçekleştirdi. CHP İzmir Milletvekili olmasına rağmen II.Dünya Savaşı sırasından Nazi Almanya'sını ve Faşizm'i destekledi. İş adamı Veli Menger (Mengerler Otomotiv'in sahibi) aracılığıyla Hitler'in gizli istihbarat örgütü Gestapo tarafından fon'landı ve desteklendi. Hatta Almanya'dan ucuz kağıt ve baskı makinaları aldı. Nazi Almanyasına yakınlığı nedeniyle adı "Yunus Nazi"ye çıkan Yunus Nadi, eski arkadaşı Ahmet Emin Yalman ile, Alman Propaganda Bakanı Goebels'in bir nutku yüzünden polemiğe tutuştu...

Tan Gaztesinde Sertel çifti ve Ahmet Emin gibi yazarlar vardı. Karşılıklı atışmalar sürerken, Cumhuriyet Gazetesi sahibi Yunus Nadi, Tan Gazetesi Ahmet Emin Yalman'a, 22 Ekim 1937 günü "Ahmet Emin Yalman'a" başlıklı köşe yazısında, Yalman için şunları söylecekti:

"Haydi ben derebeyi ailesinden olayım. Ya sen kimsin? Tekirdağ'da kazığa kakılmaktan kurtulmak için selameti yalancılıktan dinini değiştirmekte bulan Yahudi Fesatçısı Sabetay Sevi'nin torunu değil mi?"

Ahmet Emin Yalman, bu kavgadan sonra Tan'dan ayrıldı ve Vatan Gazetesini çıkarmaya başladı.

Dinime küfreden müslüman olsa... Bozacının şahidi şıracı... Yunus Nadi'nin Endogomik bağları:

a) Yunus Nadi'nin oğlu Nadir Nadi, Berrin Erozan'ın eşidir. Berrin Nadi Erozan, Celal Sahir Erozan'ın kızıdır.
b) Yunus Nadi'nin kızı Leyla Nadi, Bülent Uşaklıgil'in eşidir. Bülent Uşaklıgil, Halit Zita Uşaklıgil'in oğlu, Latife Hanım'ın amca torunudur.
c) Leyla Uşaklıgil'in kızı Emine Uşaklıgil, Asaf Savaş Akat'ın eski eşidir. Asaf Savaşın şimdiki eşi ise Nilüfer Göle...
d) Nilüfer Göle'nin ağabeyi Celal Göle, İthal ekonomi bakanı Kemal Derviş'in kuzeni İnci Derviş Bükey'in eşidir.
e) ....

II.Dünya Savaşının ardından CHP ile arası açılan Yunus Nadi'nin vefatıyla, gazetenin yeni patronu oğlu Nadir Nadi oldu. CHP'li baba yerine oğul Nadir DP milletvekili olacaktı. Ancak 1954 yılında gazete yine "çark" edecek, yeniden sola, CHP'ye yaklaşacaktı...

1954 yılından sonra Nadir Nadi önderliğinde hızla DP'den uzaklaşıp yeniden sosyal demokrat ve kemalizm çizgisine çark eden Cumhuriyet, 27 Mayıs 1960 ihtilalini benimseyecek ve 27 mayıs sabahı şöyle manşet atacaktı:

Kahraman Türk ordusu bütün memlekette dün gece sabaha karşı idareyi ele aldı, maksat tarafsız bir idarenin nezaret ve mürakebesi altında süratle yeni seçimlere gitmek ve bu adil seçimler neticesinde hangi taraf kazanırsa idareyi onun ellerine devretmektir. Askeri idare bildiriliyor: Bütün ittifaklarımıza bağlıyız, NATO'ya ve CENTO'ya inanıyoruz ve bağlıyız. Cumhurbaşkanı, meclis başkanı ve bakanlar ordumuzun muhafazası altına alındı.

1960'lı yıllarda İlhan Selçuk'un transferiyle hepten sola kayan Cumhuriyet, milli demokratik devrim ve yön hareketini benimsedi.

12 Mart 1971 muhtırasında ise önce ihtilalin sol görüşlü olduğunu düşünerek benimseyen gazete, kısa sürede yazarlarının Ziverbey köşküne misafir edilmesiyle ihtilalin gerçek yüzünü gördü ve mesafe adı. 12 Mart'tan sonra Ex-Marsist ve neo-Liberal Hasan Cemal'in genel yayın yönetmeni olmasıyla gazete yeniden çark ederek sosyal demokrat tabana oturdu. Ancak kısa sürede Hasan Cemal'in başını çektiği yenilikçi kanat ile İlhan Selçuk'un başını çektiği gelenekçi kanadın rekabeti başladı.

Hasan Cemal'in endogomik bağları:

a) Cemal Paşa'nın torunudur.
b) Hasan Cemal'in kız kardeşi Berin Cemal, Kemal Onar'ın eşidir.
c) Berin Cemal-Kemal Onar çiftinin kızları Ayşegül Onar, Ömer Dinçkök'ün ikinci eşidir.

Ek Not: Ömer Dinçkök’ün halası Mübeccel Dinçkök’ün eşi Mehmet Çolakoğlu’ydu. Mehmet Çolakoğlu’nun kardeşi Hasan Çolakoğlu, 1980 öncesi TKP üyesi, 90’larda Karamehmet’e SHOW TV’yi kuran adam olarak bilinen Robert Kolej mezunu televizyoncu Nuri Çolakoğlu’nun babasıydı. Nuri Çolakoğlu’nun kardeşi Kemal Çolakoğlu da eski TFF Başkanı Mahmut Özgener’in eşi Ayşe Çolakoğlu’nun babasıydı. Ayşe Çolakoğlu’nun teyzesi Saadet Tümer’in kızı da “Bayan Kahkaha” olarak tanıdığımız Saba Tümer’di…

12 Eylül 1980 ihtilaline karşı duran gazete, Özal'a da mesafeli durarak ılımlı ve demokrat bir tutum sergiledi. Ancak 1991 yılında Nadir Nadi'nin ölümüyle gazete yenilikçi kanat ve gelenekçi kanat arasındaki çatışma yeniden su yüzüne çıktı. Hasan Cemal'in başını çektiği yenilikçi kanat gazeteden ayrıldı. İlhan Selçuk'un güdümüne giren gazete böylece Ergenekon Terör Örgütünün emrine girmiş oldu.

1924 yılında Kemalizm ile başlayan yolculuk, Faşizm, Liberal Demokrat, Milli Demokratik Devrim ve Sosyal Demokrat istasyonlarına uğrayıp Faşizan bir ulusalcılıkta yolculuğunu tamamlamıştı.

Bir de 28 Şubat'ı hararetle destekleyen ve AKP döneminde Cumhuriyet mitingleriyle adından söz ettiren gazetenin son döneminde gizli fon'layanları vardı:
…