Üsküdar semti Bedirhan Aşiretinin Prenslerinden Kürt Ali Şamil Paşaya verilmişti. Onun düşmanı da İstanbul un o zamanki Şehremini yani Belediye Başkanı Rıdvan Paşa idi. Rıdvan Paşa Ali Şamil Paşa’nın kardeşine ait köşkün önündeki yolu asfaltlamadığı için aralarında başlayan düşmanlık sonunda Şişli de iki gurubun adamları çatışmış, bu çatışmada Şamil Paşanın yeğeni vurularak ölmüştü. O da yeğeninin intikamını almak için Belediye Başkanıyla oğlunu Göztepe Tren İstasyonu çıkışında, bugün Rıdvan Paşa adını taşıyan sokağın başında Kürt silahşorlara vurdurarak öldürmüştü. Belediye Başkanının öldürülmesine çok kızan Abdülhamit bu olayın ertesinde Bedirhan Aşiretinin İstanbul’daki bütün üyeleri kadın erkek ayırımı yapılmadan sürgüne gönderilmişti.

İstanbul Şehremini, yani Belediye Başkanı Rıdvan İsmail Paşa suikastının tarihi 16 Haziran 1906’dır…

Bu yazıya konu olan İsmail Canbulad Bey ile ilgisi mi?

Bu sorunun cevabını yazının sonunda vereceğim…

İsmail Canbulad Bey, 1880 yılında İstanbul’da doğmuştu…

İyi bir askeri eğitimin ardından Harp okulundan mezun oldu…

Çok hareketli ve enerjik bir genç olan İsmail Canbulad Bey, kısa sürede Sultan II.Abdülhamid Han karşıtı cepheye katılmakta gecikmedi…

İsmail Canbulad Bey ilk sınavını, II. Meşrutiyet’in ilanı öncesi, Manastır’da Yarbay Nazım Bey’i vurarak gösterecekti…
Sultan II. Abdülhamid tarafından Selanik’e gönderilen Selanik Merkez Kumandanı -Enver Paşa’nın kız kardeşi Hasene Hanım’ın eşi- Yarbay Nazım Bey de İTC’nin ve Teşkilat-ı Mahsusa’nın fedailerinden İsmail Canbulad Bey tarafından suikasta uğrayacak ancak suikasttan yaralı kurtulup İstanbul’a dönecekti.

Enver Paşa’nın eniştesi Yarbay Nazım Bey’in oğlu da yönetmen yapımcı Faruk Kenç idi. Faruk Kenç, ilk evliliğini Fatin Rüştü Zorlu’nun dayısının kızı Mualla Eriş ile ikinci evliliğine de aktris Belgin Doruk ile yapmıştı…

Enver Paşa’nın sevgisini ve güvenini kazanan İsmail Canbulad Bey, İTC’ye kaydolmakla kalmadı, İTC’nin istihbarat servisi olan Teşkilat-ı Mahsusa’ya katıldı… O artık hem siyasetçi hem asker hem de fedaiydi…

İsmail Canbulad Bey, ikinci sınavını, 31 Mart Hareketinden sonra verdi… Selanik’ten İstanbul’a yürüyen Hareket Ordusu’nda yer aldı… Gün gelecek, beraber İstanbul’a yürüdüğü arkadaşı ve Hareket Ordusu’nun Kurmay Başkanı’nın kendisini idam ettireceğini nerden bilebilirdi…

Trablusgarb’a giderken de yine yanında Kurmay Başkan vardı… İtalya’nın Trablusgarp, yani Libya’yı işgali üzerine birlikte Libya’ya geçmişlerdi… Ancak Balkanlarda patlayan isyan hareketinden sonra Libya’yı bırakıp İstanbul’a gelmek zorunda kalmışlardı…

Libya’ya giden İTC’lilerden biri de Ömer Fevzi Mardin’di… Rıdvan İsmail Paşa’yı Göztepe Tren İstasyonunun önünde öldüren Bedirhan aşiretinden Ömer Fevzi Mardin… Ömer Fevzi Mardin’in annesi Hurşide Hanım, Bedirhan Bey’in torunuydu…

Babıâli Baskınından sonra, 1915’te İstanbul Valisi, 1916’da ise İstanbul Şehremini, yani İstanbul Belediye Başkanı olan İsmail Canbulad Bey’i, Mondros Mütarekesinin ardından yine siyasetin içinde görüyoruz…

Yakın arkadaşlarıyla birlikte, İTC’nin devamı sayılan Teceddüd Fırkası’nın kurucularından biriydi…

24 Kasım 1918 tarihinde kurulan Teceddüd Fırkasının genel başkanı da, 31 Mart Hareketinden sonra Selanik’ten İstanbul’a yürüyen Hareket Ordusunun kudretli kumandanı Hüseyin Hüsnü Paşa idi. Hüseyin Hüsnü Paşa, efsane TİP Başkanı Mehmet Ali Aybar’ın dedesiydi…

Fırka mensupları arasında Yunus Nadi Abalıoğlu, Şemseddin Günaltay, Tevfik Rüştü Aras, Babanzade Süleyman Hikmet Bey, Emanuel Karasu gibi ünlü isimler vardı.

Ancak parti İngilizler tarafından takibata alındı ve dağıtıldı. İsmail Canbulad Bey, önce tutuklanarak Bekirağa Bölüğüne kapatıldı, ardından Malta’ya sürgün edildi…

Malta’da sürgündeyken kaçıp, Anadolu’ya geçen ve Milli Mücadeleye katılan İsmail Canbulad Bey, yapılan seçimlerin ardından İzmit Mebusu olarak TBMM’de yer aldı…

Ancak Enver Paşa’ya yakınlığı biliniyordu… Bu yüzden Ankara’dan uzaklaştırılarak Stokholm Elçisi yapıldı…

1923 seçimlerinde yeniden aday olan ve seçilen İsmail Canbulad Bey, Gazi Paşa’nın tutum ve davranışlarından rahatsız olarak Halk Fırkasından ayrıldı ve diğer muhalif isimlerle birlike, TCF’nin kuruluşunda yer aldı… Kazım Karabekir, Rauf Orbay, Refet Bele, Ali Fuat Cebesoy, Cafer Tayyar Eğilmez, Adnan Adıvar gibi isimlerin yer aldığı bu hareket, Gazi Paşa tarafından döneklik ve ihanetle suçlandı…

Şeyh Said İsyanı sonra Ali Fethi Hükümetinin istifa etmesi ve yerine kurulan İsmet İnönü Hükümetinin çıkardığı Takrir-i Sükun Kanunuyla birlikte TCF kapatıldı ve İsmail Canbulad Bey ve arkadaşları, muhalif hareketlerini bağımsız olarak sürdürmek zorunda kaldı…

Ancak çok uzun sürmeyecekti…

Ertesi yıl Ziya Hurşit önderliğinde gerçekleşen, daha doğrusu teşebbüs edilen Gazi Paşa Suikastına dahil edilerek tutuklandı ve bu davanın sanıklarından biri olarak yargılandı…

İstiklal Mahkemesi hâkimleri Kel Ali (Çetinkaya), Kılıç Ali ve Dr Reşit Galip idi… Savcı ise diğer Ali, Necip Ali (Küçüka) Bey idi…

Yargılamalar sonunda İsmail Canbulad Bey, 10 yıl kürek cezasına çarptırıldı… Ancak bu karara Rüştü Paşa ile itiraz eden İsmail Canbulad Bey, ikinci yargılama sonucu bu kez idama mahkûm oldu…

İsmail Canbulad Bey, 14 Temmuz 1926 günü, 16 arkadaşıyla birlikte idam edildi ve 46 yıllık hareketli bir hayatın ardından hayata gözlerini yumdu…

Ve gelelim İsmail Canbulad Bey’in Rıdvan İsmail Paşa ile ilişkisine ve Örümcek Ağlarına…

a) İsmail Canbulad Bey, Rıdvan Paşa’nın kızı Nuriye Hanım ile evliydi… Yani damadıydı…

b) Rıdvan Paşa’nın diğer kızı Fatma Hanım, Vasfi Menteş’in eşiydi. Vasfi Menteş, DP İzmir Milletvekiliydi. Rıdvan Paşa’nın torunu, Vasfi Menteş’in oğlu Rıdvan Menteş, Muzaffer İpar ile evliydi. Muzaffer İpar, Şeker Kralı Hayri İpar’ın kızıydı.

c) Vasfi Menteş’in kızı Berciş Menteş ise Bülent Menemencioğlu ile evliydi. Bülent Menemencioğlu, İbrahim Ethem Menemencioğlu’nun oğluydu.

d) Rıdvan Paşa’nın diğer kızı Hatice Hanım’ın ikinci eşi, Atıf Esenbel idi. Mahmut Celalettin Paşa’nın oğlu Atıf Esenbel, 1939-1950 CHP milletvekiliydi. Atıf Esenbel’in yeğeni Melih Esenbel ise Büyükelçi ve 1974’de güvenoyu alamayan Sadi Irmak Hükümetinin Dışişleri Bakanıydı.

e) Melih Esenbel’in bacanağı Raif Tlabar, İbrahim Tlabar’ın kuzeniydi. İbrahim Tlabar’ın eşi DP milletvekili Nazlı Tlabar, Zehra Okday-Mazlum Moran çiftinin kızıydı.

f) Rıdvan Paşa’nın kızı Hatice Hanım’ın Atıf Esenbel’den önceki eşi Ercüment Ekrem Talu idi. Ercüment Ekrem Talu’nun gelini Melek Halet Uncu, TİP genel başkanı Mehmet Ali Aybar’ın teyzesiydi…

Selam ve Dua ile…