Koç'un Örümcek ağlarını daha önceden yazmam gerekirdi. Gecikmiş bir yazıdır, tamamlıyorum...

Şüphesiz Koç'u bugünlere getiren isimlerin başında yıllar önce tanıştığı bir isim vardı: Bernard Nahum...

Kim mi?

1908-1920 yılları arasında Türkiye Musevi Cemaati Lideri Hahambaşı Haim Nahum'un oğluydu. Haim Nahum'un İsmet Paşa'nın Harbiye'den Fransızca öğretmeni ve 1923-24 Lozan Görüşmeleri sırasında Hilafetin kaldırılması konusunda İngilizlere söz verip, İsmet Paşa'yı ikna ettiğini hatırlatmakta fayda var. 3 Mart 1924 günü hilafet kaldırılırken, TBMM'de Meclis sekretarya katiplerinden biri de genç memur Koçzade Mehmet Vehbi, yani Vehbi Koç idi.

Vehbi Koç, II.Dünya Savaşından önce ticarete atılırken, şüphesiz üyesi bulunduğu CHP'den destek almıştı. Burla (Benardate) Kardeşlerden transfer ettiği Bernard Nahum ile adlarının ve soyadlarının ilk iki harflerini kullanarak BEKO Markasını kurarken heyecanlı olması gerekirdi.

Koç'u uluslararası alanda tanınmış biri yapan olayı da, kendi anılarından yazalım:

İngilizler, Almanlarla çalıştığımız için bizim firmayı kara listeye sokmuşlar. Buna üzüldüm ve durumu nasıl düzelteceğimi düşünmeye başladım.
İkinci Dünya Savaşında Museviler, Almanya’nın işgal ettikleri ülkelerde, ya öldürülüyorlar ya da kaçıyorlardı. Yine böyle kaçmak zorunda kalan, Romanya Musevilerinden aşağı yukarı 600 kişilik bir grup küçük bir gemi ile İstanbul limanına gelmişti. Bize sığınmak istiyorlar, biz kabul etmiyoruz. Akdeniz’e çıksalar Alman donanması ya havadan ya da denizden batıracak. Perişan bir hal. Vapur Sarayburnuna demir atmış. Ankara’dan talimat bekleniyor. O sırada Mobil Oil Şirketinin Türkiye Müdürü, harıl harıl beni arar. Ankara’ya geldi. Anlattığına göre, Mobil’in Romanya’daki direktörü, hanımı ve iki çocuğu ile birlikte vapurda imiş. İsteği, Türk hükümetinin bu dört kişinin vapurdan çıkmalarına izin vermesi.

Emniyet Genel Müdürlüğü’ne gittim. O zaman orada tanıdığım şube müdürü, sonradan Dışişleri bakanı olan İhsan Sabri Çağlayangil idi. Durumu ona anlattım. Bana, ‘Bu işte o kadar istek var, o kadar büyük paralar teklif ediliyor ki, kimse elini süremiyor. Bu ancak bakan işidir. Bakan Faik Öztrak’tır. Ancak onun emri ile çıkabilir. Gidersin, anlatırsın’ dedi.

Bakanlığa gittim. Bayramdı, kuyruğa girdim. Bir süre sonra beni kabul etti. Bakan’a: ‘izin verirseniz, yandaki odada size bir şey söylemek istiyorum’ dedim. Kibar adam, beni yan odaya aldı. Bakanın benim hakkımdaki iyi düşüncesi sonucu, emir verdi. İhsan Sabri Bey de arkadaşımız olduğu için derhal bu emir İstanbul’a bildirildi ve aile kurtuldu.” (Hayat Hikayem, Vehbi Koç, Can Dündar, s.73)

Koç'a yardım eden İçişleri Bakanı Faik Öztrak'ın Endogomik bağlarını biraz yazabilir miyim:

a) Koç'a yardım eden İçişleri Bakanı Faik Öztrak'ın oğlu Orhan Öztrak da 27 Mayıs İhtilali sonrası kurulan kurucu meclisin Tekirdağ il temsilcisiydi.
b) Faik Öztrak’ın damadı Osman Şefik İnan ise 27 Mayıs İhtilalinden sonra kurulan I. Gürsel Hükümetinin Devlet Bakanı ve kurucu meclisin Çanakkale temsilcisiydi.
c) Faik Öztrak’ın gelini Gülmen Yetkin ise Ord. Prof. Suud Kemal Yetkin’in kızıydı.
d) Suud Kemal Yetkin’in babası da, hilafetin kaldırılması konusunda 53 arkadaşıyla beraber önerge veren CHP Urfa milletvekili Şeyh Saffet (Yetkin) idi.
e) Gülmen Yetkin’in gelini İlkay Asparuk ise Emekli Hava Kuvvetleri Komutanı Cumhur Asparuk’un kızıydı.
f) İçişleri Bakanı Faik Öztrak’ın aynı adı taşıyan torunu Faik Öztrak da bugün CHP Tekirdağ milletvekilidir.

Haim Nahum, Lozan'da Hilafetin kaldırılması konusunda İsmet Paşa nezdinde lobi yapıyor, Vehbi Koç, TBMM'de katip olarak kayda geçiyor, yıllar sonra ticarete atılıyor, yanındaki isimde oğul Bernard Nahum... Merak etmeyin, üçüncü kuşak torun Jan Nahum'da uzun süre Kıç Holding bünyesindeki Tofaş Aş.'nin Genel Müdürlüğünü yapıyor... Bernard Nahum ayrıca B’nai B’rith Teşkilatı’nın Türkiye ayağı olan Fakirleri Koruma Cemiyeti’nin de üyesiydi.

Koçzade Mehmet Vehbi, geleneği bozmayarak "dışarıdan" kız almadı. Teyzesinin kızı Sadberk Aktar ile evlendi. Sadberk Hanım'ın kız kardeşi, yani Vehbi Koç'un diğer teyze kızı ve baldızı Adile Hanım'ın gelini de bügün jet Sosyetenin önemli siması Ender Mermerci idi. Ender Hanım, ünlü Cildiyeci Prof. Dr. Hasan Reşat Sığındım'ın kızıydı. Hasan Reşat Sığındım, Üzeyir Garih'in babası Ezra Garih ile iş ortağı idi. Birlikte Beyoğlu Tünel'de ortak muayenehane açmışlardı.

Azra Garih ve Hasan Reşat Sığındım'ın diğer bir ortak noktaları da Küçük Hüseyin Efendi idi. İkisi de Küçük Hüseyin Efendi'nin müridiydi.

Sadece onlar mı? Başka kimler vardı kimler:

Bu vesile ile Büyük Evliyaullah Hazeratı cümlesinden olup, yolumuzun ulularından Arif-i Zat-ı Billah Esseyyid Mevlana Küçük Hüseyin Efendi'yi ve halife-i hassı Zat mürşidi Esseyyid Ömer Fevzi Mardin Hazretleri’ni zikrettikten sonra terbiyesinde yetişmiş pek çok değerli dervişlerinden birkaçının isimlerini burada dercetmek istiyoruz: Eski Başvekillerimizden vatanperver Hüseyin Rauf Orbay, beynelmilel tıp ilmi ile mücehhez Ord. Prof. Dr. Hasan Reşat Sığındım, yine tıp aleminden Ord. Prof. Dr. ve aynı zamanda Paşabahçe Tezyin-i Sanatlar hocası muhterem Ahmet Süheyl Ünver, Washington Büyükelçimiz Münir Ertegün, eski Adliye ve Hariciye Vekillerimizden Ord. Prof. Dr. Yusuf Kemal Tengirşenk, Sağlık eski Bakanlarından tıp profesörü Dr. Nihat Reşat Belger, Atina Büyükelçimiz Enis Akaygen, Müzeler Umum Müdürü Prof. Dr. Burhan Toprak ve Mareşal Mustafa Fevzi Çakmak ve teğmen rütbesi ile huzuruna varıp mübareğin kendisine gösterdiği keramet üzerine ömrünün son demine kadar mum ışığında Kur'an-ı Kerim okuyan Balıkesir Kumandanı Korgeneral Kurtcebe Noyan Paşa. Bu vesile ile ayrıca belirtmiş olalım ki Halveti Tarikatinden Şark Orduları Başkomutanı Kazım Karabekir Paşa, Mevlevi Tarikatinden Hava Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Tekin Arıburun (Paşa) ve Aziz Şeyhimin “Ordumuzun en değerli paşası Faik Türün Paşadır.” diye buyurduğu 1970 ile 1973 arasında İstanbul 1. Ordu Kumandanı Org. Faik Türün Paşa da birer mübarek tarikat mensubudurlar. (Miratül Hakaik, Mehmet Faik Erbil, s. 406)

Yukarıdaki isimlerden sondajlama, herhangi birini alıp, fırtına etkisi yapacak bir endogomi yapıyorum:

a) Emekli Hava Kuvvetleri Komutanı ve AP'li senatör Tekin Arıburun'un eşi DP'li milletvekili Perihan Eldeniz, Kıbrıslı Kamil Paşa'nın torunu, Naci (Eldeniz) Paşa'nın kızıydı.
b) Naci Eldeniz Paşa’nın eniştesi “Colonel” Aziz Bey, Berlin Sefiri Sadullah (Ayaşlı) Paşa’nın gelini yazar Münevver Ayaşlı’nın dayısıydı.
c) Tekin Arıburun-Perihan Eldeniz çiftinin kızı Gülfiliz Hanım ise Hulusi Tanman eşiydi.
d) Hulusi Tanman'ın teyzesinin kızı İnci Kıraç, Can Kıraç'ın eşiydi.
e) Can Kıraç'ın kardeşi İnan Kıraç'ın eşi Suna Kıraç, Vehbi Koç'un kızıydı.

Döndük dolaştık, Vehbi Koç'a geldik. Dahası da var. İnci Kıraç, yukarıda adı geçenlerin şeyhi Küçük Hüseyin Efendi'nin torunuymuş. (http://arama.hurriyet.com.tr/arsivnews.aspx?id=13452)

yalnız "oyun içinde oyun", "endogomi içinde endogomi" var demek istiyorum, yukarıda madde madde yazdığım bağların "b" maddesine bi çengel daha atmak istiyorum. B maddesini tekrar yazıyorum:

Naci Eldeniz Paşa’nın eniştesi “Colonel” Aziz Bey, Berlin Sefiri Sadullah (Ayaşlı) Paşa’nın gelini yazar Münevver Ayaşlı’nın dayısıydı.

a) Münevver Ayaşlı'nın kayınpederi Sadullah Ayaşlı'nın kızı Edibe Ayaşlı, Ali Nuri Okday Paşa'nın eşiydi.
b) Ali Nuri Okday-Edibe Ayaşlı çiftinin kızı Semra Okday, Selami Tanman'ın eşiydi.
c) Selami Tanman, Hulusi Tanman'ın kardeşidir. Yani İnci Kıraç'ın diğer teyzeoğludur.

Güzel, CHP'li Vehbi Koç'un DP iktidara gelince desteklediğini tahmin etmek or olmasa gerek. Şunu söyleyebiliriz: Bu ülkede sermaye, her zaman çift taraflı oynar. Yada diğer bir deyişle her zaman kazanan ata oynar.

Kumarı her zaman oynatan kazanır demek yerindedir. Koç'un bu ikiyüzlülüğünü 12 Eylül 1980 darbesinde de görmek mümkün. 12 Eylül'den bir hafta sonra 19 Eylül'de Kenan Evren'e tebrik ve tavsiye mektubu yazan ve gönderen Koçzade Mehmet Vehbi, kısa bir süre sonra ANAP kurulunca Özal'a maddi yardım ve tebrik mektubu gönderecekti. Sermaye, siyaset ve ideoloji üstü kaldıkça kazanır.