Mehmet Şerif Fırat 1894 yılında doğmuştur.

Muş İli Varto İlçesi Kasman köyündendir ve Zazaca konuşan Kürt Alevi Hormek aşiretine mensuptur.

Mehmet Şerif Fırat, ailesel sorunları nedeniyle düzenli bir eğitim alamamış ve sadece ilkokulu bitirebilmiştir. Çeşitli yerlerde eğitmenlik, yazı işleri memurluğu yapmıştır. Şerif Fırat ailesel nedenlerle eğitimini sürdürememesine rağmen, çok zeki ve birikimli bir insandı. Kendisi tarafından pek çok kitap yazılmıştır. Bunlardan bazıları şunlardır:

Doğu illeri ve Varto Tarihi,

Bingöllerin Sesi, T

arihi Bir Gün,

Hayat ve Hatıralarım.

Fakat yazdığı eserlerden ona asıl ününü sağlayanı “Doğu İlleri ve Varto Tarihi” adlı kitabıdır. Yapıtta, bilimsel kaynaklara dayanarak “Kürtlerin aslında Türk soyundan geldikleri” tezi işlenmekte, ayrıca 1925 tarihli Şeyh Said İsyanı hakkında önemli bilgiler verilmektedir. Bu eser, günümüze kadar yerli ve yabancı yüze yakın araştırmada kaynak olarak gösterilmiştir.

Kitabın ilk baskısı 1948 yılında yapılmıştır. Kitap, o sıralarda Muş’ta Jandarma Alay Komutanlığı yapan Kasım Selçuk tarafından oğlu ünlü karikatürist Turhan Selçuk’a gönderilmiş, o da kitabı bir mizah dergisinin matbaasında bin adet olarak bastırmıştır. Kitabın ikinci baskısı, 1961 yılında Milli Eğitim Basımevi’nce yapılmıştır. Kitabın bu ikinci baskısına, 27 Mayıs 1960 İhtilal inin Devlet Başkanı ve Başbakanı Cemal Gürsel tarafından bir sunuş yazısı eklenmiştir. İşte kitabın geniş çevrelerce tanınması bu sunuş yazısının yardımıyla olmuştur denebilir. Cemal Gürsel sunuş yazısında şöyle diyordu: Bu eser, yalnız dikkatle değil, aynı zamanda ibretle okunmaya değer bir önem taşımaktadır. Bilgin ve idealist bir öğretmen olan yazarı doğup büyüdüğü bölgenin tarihi oluşunu karanlıktan kurtarma gayreti ile kaleme sarılmış; fakat parlattığı meş’alenin aydınlığından korkanlar tarafından insafsızca şehit edilmiştir.

İfade ettiği mana bakımından Türk aydınlarının bu olay üzerinde dikkatle durmaları icap eder.

Neşrinden bir hafta sonra bu kanlı cinayeti işleyen gizli eller aldıkları intikam ile yetinmemiş; kitabı da piyasadan toplayarak yok etmişlerdir. Zavallı yazar’ın, hangi vatan köşesinde gömülü olduğunu dahi bilmiyoruz. Düşmanlığın derecesine bakın ki, kitapları gibi mezarı da ortadan kaldırılmıştır.

“Doğu İlleri ve Varto Tarihi” kitabının yazarı Mehmet Şerif Fırat, 1 Temmuz 1949 Cuma günü, daha önce aralarında husumet olan amcası ve aynı zamanda üvey babası Halil Ağa tarafından pusuya düşürülerek öldürülür. Cinayetin arazi anlaşmazlığından dolayı işlendiği öne sürülür. Fakat, Mehmet Şerif Fırat’ın Kasman Deresi’nde amcası Halil Ağa tarafından pusuya düşürülüp öldürülmesi hakkında pek çok spekülasyon yapılmıştır.

Şerif Fırat’ın, meşhur gazeteci ve yazar Hüseyin Cahit Yalçın’ın gazetesi “Tanin” e yazdığı 6 Kasım 1947 tarihli “Varto Mektubu” çok ses getirmiş ve zamanın bölücülerinin çok tepkisini çekmişti. Bu mektuptan dolayı, 1925 isyanın önderi Şeyh Said’in oğlu Ali Rıza’nın Halil Ağa’yı cinayete azmettirdiği ileri sürülmüş, Şeyh Ali Rıza Muş Ağır Ceza Mahkemesi’nde yargılanmış fakat beraat etmişti. Fakat Mehmet Şerif Fırat’ın gerek 1925 Şeyh Said İsyanı’nda, mensup olduğu Hormek aşireti ile birlikte isyancılara karşı savaşması ve bölücüler hakkında devlet makamlarına bilgi vermesi ve gerekse Tanin Gazetesi’ne zamanın bölücüleri hakkında yazdığı 6 Kasım 1947 tarihli mektubu, öldürülme olayında siyasi bir yön olduğu ihtimalini oldukça güçlendirmektedir.

Mehmet Şerif Fırat’ın mezarı Kasman köyündedir. Mezarı devlet tarafından pek çok kereler yaptırılmasına rağmen(en sonuncusu 1985 yılında yaptırılmıştır), bölücüler tarafından her defasında tahrip edilmiştir. Yazımızı Mehmet Şerif Fırat’ın meşhur eseri “Doğu illeri ve Varto Tarihi”ne yazdığı önsözden bir alıntıyla bitirelim:

Türküz, Türkçe konuşacağız. Türk Cumhuriyeti ve Türk yurdunun savunması için ovasında sapan işletecek, dağlarında yeleli arsanlar gibi, yurdumuza saldıranlarla dövüşecek, ya gazi veya şehit olacağız.