IŞİD terör örgütünün Irak’taki katliamlarının son kurbanı 'Şebek'ler. Nüfusları 300 ila 500 bin civarında olan bu halkın Türkmen, Arap, Fars, Kürt oldukları tartışılsa da büyük bir çoğunluğu Kuzey Irak’taki Kürt Yönetimi’nin resmi dili olan Soranice’nin aksine ülkemizdeki Kürtlerin yaygın olarak konuştuğu Kürtçe’nin Kırmançi lehçesini kullanıyor. Bazı kaynaklara göre 'Şebek'lerin soyu Batı Türkistan’daki Şıban Özbeklere dayanmaktadır.
Kuzey Irak’ta Musul’un doğusunda Telkeyf ve Hamdaniye kazalarına bağlı köylerde yaşayan 'Şebek'ler Ortadoğu’daki Alevî-Bektaşî topluluklardan biri.
IRAK’A NE ZAMAN VE NASIL GELDİLER
'Şebek'lerin Irak’a ne zaman ve nereden geldiği, etnik ve dinî kökenleri hakkında birçok tartışma yapılmakta. Bunlar arasında başta İran’dan geldikleri ve Safevi Devletinin kuruluşundan sonra Şah İsmail’in taraftarları olduklarına dair görüşler yaygınlık kazanmakta.
1526 tarihli tapu defterlerinden, Musul bölgesindeki Şebek cemaatinin 15 hane ve 2254 akçe varidata sahip bulunduklarını mevcut. Osmanlı Devleti’nde III. Murat döneminde de 'Şebek'lerle ilgili birtakım yazışmalar var.
Haber7.com'dan Ökkeş Koska'nın haberine göre, 1952’den beri Irak’ta resmi olarak azınlık statüsüne sahip olan 'Şebek'ler, 1980’li yıllara kadar Türkiye ile olan ilişkilerini sürdürdüler. Saddam Hüseyin’in sıkı politikalarının başladığı yıllardan sonra, Türkiye ile ilişkileri zayıfladı ve tamamen koptu. Bu kopuğun ardından Türkçe konuşan 'Şebek'ler yok denecek kadar azaldı. Son olarak IŞİD terör örgütünün zulmünden kaçan 'Şebek'ler, Saddam döneminden sonra da Irak’taki kaos nedeni ile El Kaide gibi terör örgütlerin saldırısına maruz kaldı.
DİĞER TOPLUMLARLA DİYALOGLARI İYİ
'Şebek'ler bölgenin sosyal hayatına yeni yeni karışmalarına rağmen kendi hayatlarında farklı bir tablo çizmiş. 'Şebek'lerin kültür ve yaşam biçimlerinin kırmızıçizgisi yok gibi. Gündelik hayatta Şii, Sünni, Kürt, Arap, Türkmen birlikteliği sağlanmış. Karşılıklı kız alıp vermeler, diyaloglar Irak’taki karmaşaya rağmen sürüyor.
DİNİ YAPILARI
Çoğunluğu Şii olan 'Şebek'ler’in Bektaşi Tarikatı’na bağlılıkları da söz konusu. Hatta 'Şebek'lerin geçmişte kullandığı bir Bektaşi tekkesi hala Musul’da ayakta.
'Şebek'lerin inanç şekli Anadolu Alevilerininkine de çok yakın. Dualarında Hacı Bektaş-ı Veli manevi yollarının kurucusu olarak gösterirler. Dinsel törenlerindeki şiirlerin bazıları Şah İsmail’e ve Anadolu Alevilerinin ozanı Pir Sultan Abdal’a atfedilir.
'ŞEBEK'LERİN BUYRUKLARI TÜRKÇE
Buyruk veya Menakıb, Türkçe olan buyrukları, tarikatın kurallarını, tarikatın adabını, hakiki ahkamı, Bektaşî Tarikatındaki adamların özelliklerini, tarikatın meratibini ele alır ve Şeyh Safi ile oğlu Şeyh Sadreddin arasındaki diyaloglara yer vermektedir.
'ŞEBEK'LERDE DOĞUM VE ÖLÜM
'Şebek'lerden bir çocuk dünyaya geldiğinde, doğumundan bir hafta sonra çocuğu pirin yanına getirirler, pir kulağına ezan okur ve ismini söyler. Çocuklara daha çok on iki imamlar ve onların isimleri verilir.
'Şebek'lerden birisi vefat ettiği zaman, Pir ölünün bulunduğu eve gelir. Cenazenin yıkanması, kefenlenmesi ve cenaze namazının kılınması işlerini yürütür.
'ŞEBEK'LERİN TEK KURTULUŞU TÜRKİYE
'Şebek'ler hakkında önemli araştırmalar yapan ve sema törenlerine katılan Prof. Dr. Ahmet Taşğın, bu halkın Anadolu’daki Bektaşilerle akraba olduklarını çok benzer yaşam tarzı olduğunu söyledi. Taşğın 'Şebek'lerin sayılarının 300 ila 500 bin arasında olduğunu ifade ederek son olarak IŞİD’in katliamına maruz kalan ırkın tek kurtuluşunun Türkiye’nin onlara kanal açması ile mümkün olacağının altını çizdi.
IŞİD saldırısından önce 'Şebek'lerin aşiret konfederasyonu şeklinde yaşadığını söyleyen Araştırmacı Yazar Dr. Ömer Uluçay, bu konfederasyonun içinde Türkmen, Arap ve Kürtler, Zazaların olduğunu ifade etti.
ŞEBEKLERİN ESERLERİ ANADOLU’DAKİ CEMLERDE SÖYLENİYOR
Uluçay, “Meşhur Zinani Baba 'Şebek'lerin pirlerindendir. Bu halkın aşkı, seması, sazı, cemi var. Şebek erkekler savaşlarda öldüğü için soyları genellikle kadınlar üzerinden devam etmiştir. Samavi dinler ile tarih boyunca çatışma yaşamayan 'Şebek'lerin eserleri Andolu’daki Aleviler tarafından Cemevlerinde söylenmektedir.” dedi.
KDP: NÜFUSLARI 300 BİNDEN FAZLA
Kürdistan Demokrat Parti (KDP) Ankara Temsilcisi Omer Merani, 'Şebek'lerin kendine has hayat tarzları ile Kuzey Irak’ta yaşadıklarını ve 300 binden fazla nüfusa sahip olduklarını söyledi. Merani, 'Şebek'lerin Kürdistan yönetimine olan bağlılığına vurgu yaptı.
