Anadolu Gürcü Kiliseleri – Bölüm 4
4. Gün ve Bölüm Gezilecek Yerler: İşhan Manastırı (Kanlı Kilise) – Dört Kilise – Barhal (Altıparmak) Manastırı – Kafkasör Yaylası
Yazı dizimizin üçüncü bölümünde yer alan parkuru Tortum Gölü’nde sonlandırmıştık. Konaklama tercihinizi Tortum şelalesine 2 km uzaklıkta bulunan Yedigöller’deki Gümüşçü tesislerinden yana kullandıysanız, muhteşem bir doğayla uyanıyorsunuz. Sabah göl kenarında kısa bir yürüyüş yapmanız tavsiye edilir. Yazımızın 4. Bölümünde yani Bugün, Artvin ilimizin Yusufeli ilçesi içinde yer alan 3 kiliseyi daha gezmek amacı ile yollara koyuluyoruz.
Öncelikle Erzurum – Artvin yolunu takip ederek yaklaşık 25 km sonra önümüze çıkan İşhan Manastırı tabelasını gördükten sonra Çoruh vadisinden İşhan Köyüne kıvrımlı ve daracık yollarda yapacağımız yaklaşık 7 km yolculuk esnasında Çoruh vadisi ve manzara karşısında büyüleniyoruz. İşhan Manastırı (Kanlı Kilise) 951 tarihli el yazmasına göre Kilise; Rahip Khandza’nın (759-861) yeğeni ve öğrencisi Rahip Seba tarafından, Kral Andernese’nin desteği ve maddi katkısı ile yaptırılmıştır. Manastırın yapımına 955 yılında Gürcü Kralı David zamanında başlanmış, 1027 yılında Bagratlı Kralı Magistros tarafından bitirilmiştir. Güneybatıda bulunan Meryem Ana şapelinin giriş ve pencere açıklıklarını çevreleyen kemerler, bitkisel ve geometrik motiflerle bezelidir.
Bugünkü gezimizde yer alan ikinci Kilise Dört Kilise Manastırına yaklaşık 37 km yolculuğumuz bulunmaktadır. Yusufeli ilçemizin merkezinden sonra geleceğimiz Tekkale Köyünün 7 km kuzeyinde yer alan 350 metre yükseklikte yer alan Dört Kilise Manastırı maalesef ilgisizlik ve bakımsızlıktan dolayı yok olmaya yüz tutmuştur. Manastıra gelmeden önce Tekkale Köyüne varmadan önce kale ve içinde bir şapeli gezebilirsiniz. Dört Kilise Manastırı; Kilise, yemekhane, elyazmaları odası ve dört şapelden oluşur. Kilisenin tuğlaları üzerindeki “İsa David’i korusun” yazısına dayanılarak manastır kilisesi Gürcü Kralı David dönemine (961-1001) tarihlenir. Dört Kilise Manastırı’nın adı ilk kez 1031 tarihli bir Gürcü elyazmasında geçmektedir. Dört Kilise Manastırı gezimiz ardından yaklaşık 43 km sonra ulaştığımız Altıparmak Köyünün merkezinden sol tarafa ayrılan yolun 2 km ilerisinde bulunan ve Parhal çayının sağındaki yamaçta yer alan Barhal (Altıparmak) Manastırından günümüze bir kilise ve iki şapel ulaşmıştır. 973 tarihinde Şatberdi Manastırı’nda kopya edilen “Parhal İncili”ne göre manastır, Gürcü Kralı David Magistros (krallığı, 961-1001) tarafından 961-973 yılları arasında inşa ettirilmiş olmalıdır. Elyazmasında manastır kilisesinin Vaftizci Yahya’ya adandığı belirtilir. Gürcü kralı Büyük Aleksander (krallığı, 1412-1442) döneminde, kilisenin güneyindeki giriş açıklığı önüne bir mekan eklenir. Orta nefin güney duvarındaki kırmızı boya ile yazılan yazıtta, kilisenin, Patrik VIII. İovan (patrikliği 1495-1507) döneminde onarıldığı belirtilir. 1518 yılında, Atabek Kvarkvare tarafından, kilisenin batı girişi önüne yeni bir mekan eklenir. Kilisenin güney ve batı girişi önüne eklenen mekanlar günümüze ulaşmamıştır. Kilise 1677 yılında onarılarak Camiye çevrilmiştir. Artvin Yusufeli ilçesindeki Üç Gürcü Manastırını gezdikten sonra 110 km ileride yer alan Artvin şehir merkezinde konaklayabilirsiniz. Güne erken başladıysanız Artvin şehir merkezine 10 km asfalt bir yolla ulaşabileceğiniz. Her yıl Haziran ayının son haftasında düzenlenen festival ile üç gün süren boğa güreşlerine 1250 metre yüksekliğindeki Kafkasör Yaylasına gitmenizi tavsiye ediyoruz. Konaklama için Artvin veya Borçka’daki otelleri tercih edebilirsiniz.
Yazının Birinci Bölümünü Okumak İçin Tıklayınız. Anadolu Gürcü Kiliseleri Bölüm 1
İkinci Bölümü Okumak için Tıklayınız Anadolu Gürcü Kiliseleri Bölüm 2
atilla@webajansi.com.tr
Rota Bilgisi ve Kaynak Kişi: Ferda Aydar
